Hôm nay vào facebook của chú An Chi, thấy bài Trầm hương Vạn Giã của Nguyễn Man Nhiên và Nguyễn Khoa Châu; đọc lướt sơ thì thấy thì bắt gặp chuyện “ngậm ngải tìm trầm” và hóa thành người rừng. Chuyện này khiến tôi nhớ lại ngày xưa, khi tôi lên 10, cách nay gần 30 năm, một buổi tối má tôi kể cho các con nghe chuyện người ta đi ngậm ngải tìm trầm, khi về quên cả người thân, cứ đứng trước cửa nhà, không vào; nếu gia đình biết được thì lấy chổi “giá” lên đầu thì người ấy sẽ trở lại thành người bình thường, nếu không “nó” sẽ bỏ đi vào rừng, thành người rừng mãi mãi (tôi không nhớ chắc là mình nghe từ “con xà niên” [1] lần đó hay mãi sau này khi lớn lên, đọc sách mới biết) [2]. Tôi có gặng hỏi vì cảm thấy “bất an”, nhưng câu trả lời “thành người rừng mãi mãi” khiến tôi suy nghĩ về tình trạng cô đơn của một người trên cõi đời này. Và bỗng nhiên lúc đó tôi Ý THỨC được “cái tôi” của mình, tức tôi nhận ra sự hiện hữu của mình trên cõi đời này.
[1] Việt Nam tự điển, nhóm Lê Văn Đức & Lê Ngọc Trụ: cũng viết “chàn niên”, loại khỉ to con, lông dài.
[2] Sau này tôi có đọc chuyện này ở vài cuốn sách: cuốn đầu (lần đầu tiên đọc) tác giả (một nhà văn rặt miền Nam, hình như Trần Kim Trắc) có dùng từ “con xà niên” (hoặc xà niêng); Quách Tấn trong sách Xứ trầm hương thì nói là biến thành cọp (do câu chuyện má tôi kể, tôi không thích phiên bản này, cảm giác rằng tác giả “đặt chuyện”). Nguyễn Đình Tư trong sách Non nước Khánh Hòa kể tương tự, chỉ khác một chút là thay vì “chổi” thì là “đòn gánh”, không nhắc đến chữ “con xà niên”.
